Het doel

Het doel van mijn opdracht bestond uit twee delen:
  • Onderzoeken wat het begrip datavisualisatie nu precies inhoudt;
  • Zelf een datavisualisatie ontwikkelen, en daarmee proberen tot een interessante conclusie te komen.
Stage Willem
Vergelijking BMI index

Ik deed online onderzoek en heb een aantal mensen uit het vak geïnterviewd. Door dit onderzoek kwam ik online ook veel datasets tegen van uiteenlopende onderwerpen. Bijvoorbeeld The World Bank, een organisatie die zich inzet voor reductie van armoede wereldwijd. Deze bood een dataset aan over de gemiddelde Body Mass Index per land sinds 1980.

Body Mass Index

BMI is een index die de verhouding tussen je lengte en je gewicht aangeeft. Al is de index niet éénduidig, omdat lichaamsbouw niet wordt meegerekend, kun je er vanuit gaan dat een BMI tussen de 18,5 en 25 bij een volwassene op een gezond gewicht duidt. Wil je bij het Voedingscentrum je BMI berekenen, staat als kanttekening: ‘Voor sommige groepen, zoals Aziaten en Hindoestanen, gelden andere grenswaarden. Dat heeft te maken met een andere lichaamsbouw.’

Stage Willem Mels
carroussel-webapp

Op dat punt in mijn onderzoek had ik al enige handigheid gekregen in visualisaties met de software Tableau. Tableau Public is een gratis software waarmee je interactieve datavisualisaties kunt maken. Door een grote online community en een aantal handige tutorials op de Tableau-site, werd ik er gaandeweg mijn onderzoek steeds handiger in.

BMI in kaart

Met Tableau visualiseerde ik de BMI-data in de kaart hiernaast. (Gebruik de slider om door de jaartallen te scrollen. Klik op een land om de gemiddelde BMI van dat jaar te zien.) In de legenda is te zien dat landen met een BMI tot 25 groen zijn gemarkeerd, en alles daarboven steeds roder wordt. En ondanks eerdergenoemde kanttekening; het beeld is verontrustend. Waar in 1980 de werelddelen nog overheersend ‘gezond’ waren, zie je nu dat de werelddelen Noord- en Zuid-Amerika, Europa en Oceanië overwegend rood zijn. Deze kaart zegt iets over de stijging van de wereldwijde BMI. Om meer te weten over de individuele landen, heb ik onderstaande treemap ontwikkeld.

Oceanië

Bovengenoemden blijken kleine eilandjes, ver op zee in Oceanië; zo’n twee of drieduizend kilometer van de Australische kust. Maar waarom ligt de BMI dáár boven de 30? Na wat onderzoek blijkt dat de obesitas in Oceanië een herkend probleem is. In 2007 zou in de top tien dikste landen de eerste 7 bestaan uit deze eilanden in Oceanië. Op deze eilanden is het aantal beroertes van twintigers en dertigers sterk gestegen. Op Nauru woont het hoogste percentage rokers en diabetici; 94.5% lijdt aan overgewicht. Volgens de VN is dit omdat eigen onvruchtbare grond leidt tot import van junkfood, en is het zo dat in sommige van deze culturen dikte wordt geassocieerd met welvaart. Mooi gegeven: Samoa Air is de eerste luchtvaartmaatschappij die passagiers laat betalen op gewicht.

Opzoek naar een dikmaker

Wat we eigenlijk dus al wisten, maar hier wel sterk bevestigd wordt, is dat de consumptie van junkfood leidt tot overgewicht. Maar hoe groot is de invloed hier nu eigenlijk van? Tegenwoordig kun je al je voedsel op loopafstand verkrijgen en we consumeren het vaak zonder ons te verdiepen in alles wat erin gaat. Dat leek me een interessant uitgangspunt voor mijn uiteindelijke visualisatie; Op zoek naar een echte dikmaker, en vervolgens het verband vinden met de wereldwijde BMI-stijging.

carroussel-reizen
bron: www.wisegeek.org
bron: www.wisegeek.org

High Fructose Corn Syrup

Na een aantal tips over documentaires (zoals Food Inc.) en eigen vondsten op het web, vond ik een bekende boosdoener; glucose fructosestroop, oftewel maïssiroop (High Fructose Corn Syrup). Het wordt sinds de jaren ’80 gebruikt als vervanger van suiker in frisdranken, en wordt sindsdien gebruikt als suikervervanger in allerlei dagelijkse producten. Cola, ontbijtkoek, groentesoep uit pak, bewerkt brood, ijs, cornflakes, het wordt allemaal zoet gemaakt met HFCS. Tussen 1970 en 1990 werd de productie van het maïssiroop vertienvoudigd. Onderzoekers hebben nog geen direct causaal verband kunnen leggen voor de enorme stijging van consumptie van HFCS en het stijgende overgewicht. Het siroop is echter wel de grootste verandering in het eetpatroon.

BMI in verhouding tot Glucose-Fructosesiroop

Via het United States Department of Agriculture vond ik een dataset met wereldwijde consumptie van de consumptie van dit glucose-fructosesiroop sinds de productie ervan startte begin jaren ’80. Het ging om een set die een totaal aan geconsumeerde kilo’s per land/jaar weergaf. Door dit te delen door het aantal inwoners van dat land/jaar (met weer een andere dataset van The World Bank), had ik een reëele maatstaaf. Vervolgens heb ik deze twee afgezet tegen elkaar in de volgende tabel. Wat je ziet, is een duidelijk verband. Verticaal stijgt de consumptie per hoofd van de bevolking, terwijl de BMI óók sterk toeneemt. Klik op landen om een duidelijker beeld te krijgen van die stijging. Door onder de grafiek door de jaartallen te scrollen zie je de jaarlijkse ontwikkeling.

Conclusie

Wat blijkt? De conclusies vóór mijn vergelijking zijn direct te verbinden met de inzichten die deze visualisatie geeft.
  • Nauru, Samoa, Palau, Cook- en Marshall Islands hebben allemaal een hoge consumptie van HFCS.
  • Deze landen vertegenwoordigen ook de hoogste BMI wereldwijd.
  • Andere landen in de top 10 van dikste landen, zoals de VS, Groot-Britannië, Kroatië en Duitsland, hebben een hoge consumptie van HFCS.
  • Alle bovengenoemde landen zitten ook boven een gezond BMI van 25.

kom je ook stage bij ons lopen?

Bij ons krijg je de tijd om naast je stage te werken aan je eigen project onder begeleiding van onze animatoren en designers. Lijkt jou dat leuk, of ken je iemand anders die nog op zoek is naar een stage? Neem dan contact met ons op via onderstaande link.

Bekijk onze stages

stage-loop

Noot

Voor mijn onderzoek heb ik online data geraadpleegd waar ik zo goed mogelijk heb gelet op de correctheid van de informatie. Echter kan de data geen allesomvattend bewijs bieden. Glucose-fructosesiroop lijkt een invloed te hebben op de toename van overgewicht, maar meer factoren zijn aan de orde. BMI is, zoals eerder gezegd, niet altijd een ‘eerlijke’ index. Om maar een voorbeeld te geven: Samoa heeft in 2013 dan een BMI index van ruim 30; ondanks het bewonersaantal (180.000) heeft het een rugbyteam van wereldklasse. Spiermassa is zwaarder dan vet, dus een kerngezonde, uit de kluiten gewassen rugby’er kan dezelfde BMI hebben als een aan obesitas leidende eilandbewoner.